Δ. Λάσπη.
Η μεγάλη πρόκληση για όσους βλέπουν την εκτός δρόμου οδήγηση σαν ένα σπορ. Συνήθως περιορίζει τόσο την διαμήκη όσο και την πλευρική πρόσφυση, κάνοντας το αυτοκίνητο ουσιαστικά ακυβέρνητο. Υπάρχουν τόσα είδη λάσπης που δεν θα έφτανε ούτε όλο αυτό το εγχειρήδιο να τα αναφέρουμε. Κάθε ένα από αυτά έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, γεγονός που κάνει δύσκολη την αντιμετώπισή τους με συγκεκριμένες κινήσεις. Παρόλα αυτά υπάρχουν κάποιοι απλοί κανόνες που έχουν αφαρμογή στις περισσότερες των περιτπώσεων. Η βασική απαίτηση είναι να διατηρηθεί η πρόσφυση χωρίς σπινάρισμα των τροχών , γεγονός το ποίο απαιτεί μεγάλη σχέση στο κιβώτιο και απαλό πόδι στο γκάζι. Τα μπλοκέ διαφορικά πρέπει να είναι ενεργοποιημένα πριν την είσοδο στη λάσπη και τα ελαστικά όσο πιό καθαρά γίνεται. Για να καθαρίσουν αρκούν δύο-τρία σπιναρίσματα πριν την είσοδο στη λάσπη. Κάποιες «λασποπαγίδες» χρειάζονται φόρα για να τις περάσεις. Κάποιες, μακρύτερες σε μήκος, ήρεμες κινήσεις και αποφασιστικότητα. Και βέβαια καθόλου φρένο, αφού έτσι το αυτοκίνητο βυθίζεται περισσότερο. Προσοχή χρειάζεται αν η λάσπη είναι βαθιά και δεν ξέρεις τι κρύβεται από κάτω. Στις περιπτώσεις αυτές είναι καλό να περπατήσει κάποιος την λάσπη πριν την περάσει με το αυτοκίνητο. Σε οριακές καταστάσεις οι αντιολισθητικές αλυσίδες έχουν εφαρμογή και στην λάσπη, ιδίως αν αυτή είναι αργυλώδης και επιφανειακή.
Η κίνηση σε λασπωμένο έδαφος με πλευρική κλίση πρέπει να αποφεύγεται γιατί η πλευρική πρόσφυση των τροχών είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Το πιθανότερο είναι ότι το αυτοκίνητο θα καταλήξει στο κοντινότερο χαντάκι, με ότι συνέπειες έχει αυτό.
Σε περίπτωση κολλήματος καλό είναι το τράβηγμα να γίνει από σταθερό έδαφος. Ποτέ δεν βάζουμε δεύτερο αυτοκίνητο μέσα στη λάσπη . Αν η κατάσταση γίνει πολύ δύσκολη το μόνο μηχάνημα έργων που μπορεί να βοηθήσει είναι η «τσάπα». Όλα τα άλλα κινδυνεύουν να κολλήσουν και αυτά.
Η επιλογή του ελαστικού είναι μπελάς, αν και μονόδρομος. Το πέλμα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από mud αλλά το πλάτος θέλει μελέτη. Οταν η λάσπη είναι βαθειά, σε περιπτώσεις στάσιμων νερών, βούρκων κλπ. τα φαρδιά ελαστικά είναι καλύτερα, μιά και μειώνουν την φόρτηση του εδάφους. Στην λεπτή λάσπη, τη γνωστή γλίνα, τα λεπτότερα ελαστικά λειτουργούν καλύτερα, έχοντας να απομακρύνουν λιγότερη ποσότητα κάτω από το πέλμα τους. Μέσεις λύσεις δουλεύουν παντού.
Ε. Αμμος.
Στη χώρα μας θα συναντήσουμε μόνο σ τις παραλίες . Σε ελάχιστες από αυτές υπάρχει η δυνατότητα για ασφαλές παιχνίδι καθώς συνήθως υπάρχει κόσμος τον οποίο δεν είναι πρέπον να ενοχλούμε. Στις λίγες παραλίες που αυτό είναι δυνατό, η άμμος είναι συνήθως υγρή, άρα και πιο δύσκολη από τη στεγνή που μπορεί να συναντήσουν όσοι εξορμούν στη Βόρεια Αφρική. Ο κανόνας είναι ότι οσο πιό ξανθιά είναι η άμμος, τόσο πιο... επικίνδυνη είναι . Το μεγάλο μυστικό στην άμμο είναι η... φόρα. Αν χάσεις κινητική ενέργεια, είναι αναμενόμενο ότι θα κολλήσεις, μια και ο μόνος τρόπος να περάσεις την άμμο είναι να πλανάρεις πάνω σε αυτή. Καλό είναι να αποφεύγονται οι απότομες στροφές και βέβαια τα φρεναρίσματα. Στην άμμο στρίβουμε σε ανοιχτά τόξα και φρενάρουμε αφήνοντας απλά το γκάζι. Όσο πιο φαρδιά ελαστικά, με πυκνότερο πέλμα και λιγότερο αέρα χρησιμοποιούμε, τόσο καλύτερα. Καλό είναι να αποφεύγουμε να κινηθούμε στα αυλάκια που χαράζουν αυτοί που προηγούνται καθώς η σκαμμένη άμμος είναι ακόμη πιο σαθρή. Αποφεύγουμε να μπλοκάρουμε το κεντρικό διαφορικό, επειδή στην άμμο χρειάζεται η ελαστικότητα του συστήματος μετάδοσης. Αντίθετα όμως μπλοκάρουμε το πίσω. Σε περίπτωση που το αυτοκίνητο παρ' όλες τις προσπάθειες ακινητοποιηθεί, σταματάμε αμέσως την προσπάθεια, για να μην θαφτεί και άλλο και καλούμε σε βοήθεια.
Για να ξεκολλήσουμε το αυτοκίνητο πρέπει, σε όλες τις περιπτώσεις, να απομακρύνουμε την άμμο που έχει μαζευτεί εμπρός από τα ελαστικά . Καλό είναι να απομακρύνουμε και μέρος της άμμου που υπάρχει κάτω από το αυτοκίνητο, σκάβοντας στο πλάι του . Οι ράγες εδάφους είναι ιδανικές για αυτή την περίπτωση. Το ίδιο και ο φουσκωτός γρύλος . Σηκώνουμε το αυτοκίνητο, βάζουμε τις ράγες κάτω από τους τροχούς και προσπαθούμε να ξεκινήσουμε σχετικά γρήγορα. Επαναλαμβάνουμε όσες φορές χρειαστεί, προσέχοντας να μην θαφτεί πάλι το αυτοκίνητο. Εάν δεν υπάρχουν ράγες, καλή δουλειά κάνουν τα πατάκια .
ΣΤ. Χιόνι.
Δεν το συναντούμε συχνά στη χώρα μας και δε στην Αθήνα. Καλό είναι όμως να ξέρουμε κάποια πράγματα, για να αποφύγουμε αστείες καταστάσεις σαν και αυτές που διαδραματίστηκαν πρόσφατα με την έντονη και συνεχόμενη χιονόπτωση.
Το φρέσκο χιόνι είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί, μια και συνήθως υποχωρεί κάτω από το βάρος του αυτοκινήτου και προσφέρει πρόσφυση. Αν έχει τόσο βάθος που το αυτοκίνητο δεν μπορεί να συνεχίζει, κάνουμε πίσω και προσπαθούμε ξανά , προσέχοντας να μην χωθούμε υπερβολικά μέσα στο φρέσκο χιόνι και δεν μπορούμε να κάνουμε όπισθεν.
Το παγωμένο χιόν ι είναι σαφώς πιο δύσκολη κατάσταση, ιδίως αν αναλογιστεί κάποιος ότι τα τετρακίνητα αυτοκίνητα κάθε άλλο παρά ελαφριά είναι. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή να μην χαθεί η πρόσφυση , γιατί μετά είναι λίγα τα πράγματα που μπορεί να γίνουν. Δεν μπλοκάρουμε τα διαφορικά , παρά μόνο όταν είμαστε στο όριο να κολλήσουμε. Ο περιορισμός της ελευθερίας στη μετάδοση κάνει το όχημα πολύ δυσκολοδήγητο στο παγωμένο χιόνι. Αποφεύγουμε οποιοδήποτε απότομο φρενάρισμα που θα μπλοκάρει τους τροχούς και θα αφήσει ανεξέλεγκτο το αυτοκίνητο. Φρενάρουμε με τον κινητήρα και τις σχέσεις, προσαρμόζοντας την ταχύτητα ανάλογα με τις συνθήκες. Αν φτάσουμε σε σημείο που απαιτούνται αντιολισθητικές αλυσίδες για να συνεχίζουμε τις βάζουμε στον μπροστινό άξονα. Το ιδανικό βέβαια είναι να έχουμε 2 ζευγάρια αλυσίδες, αλλά κάτι τέτοιο στοιχίζει πολύ για χρήση 2-3 ημερών το χρόνο. Κάποια αυτοκίνητα και δε SUV απαιτούν τοποθέτηση των αλυσίδων στους πίσω τροχούς. Καλό θα είναι να έχει διαβάσει κάποιος τις οδηγίες χρήσης του αυτοκινήτου του για το θέμα.
Το κόλλημα στο χιόνι αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με την άμμο, με χρήση γαντιών για να μην παγώνουν τα χέρια.
Ζ. Πέτρες.
Οι πέτρες είναι μία από τις πιο συνηθισμένες συνθήκες στην Ελλάδα. Και δεν μιλάμε για πέτρες που συναντάμε στο δρόμο και μπορούν να περάσουν με προσοχή ακόμη και επιβατικά αυτοκίνητα. Μιλάμε για βραχώδη εδάφη, όπως αυτά στους ξεροποτάμους και σε κάποιες ακτές. Η μαγική λέξη για το πέρασμα από τις πέτρες είναι το αργά. Όσο πιο χαμηλή ταχύτητα μπορούμε να διατηρήσουμε, τόσο καλύτερα είναι για το αυτοκίνητο αλλά και τους επιβάτες μας. Το αυτοκίνητο πρέπει να σέρνεται ουσιαστικά πάνω στις πέτρες, προσπαθώντας να μην τις διαταράξει, να μην πέσει από αυτές, να περιορίσει τη σφοδρότητα της επαφής όταν δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Η μόνη λύση είναι κοντές σχέσεις και 1 η στο κιβώτιο , με τα μπλοκέ διαφορικά ενεργοποιημένα για να περιοριστούν τα όποια γλιστρήματα. Η μεγάλη δυσκολία εδώ αναφέρεται στα SUV που θεωρητικά μπορούν να αντιμετωπίσουν τις πέτρες. Είναι όμως πολύ δύσκολο να κινηθείς όσο αργά πρέπει με ένα SUV που δεν διαθέτει αργές σχέσεις.
Στις πέτρες είναι επιβεβλημένη η χρήση προστατευτικής ποδιάς , κυρίως για το κιβώτιο ταχυτήτων και τα διαφορικά. Καλό είναι να υπάρχουν ποδιές που προστατεύουν τον κινητήρα, το τεπόζιτο και άλλα ευαίσθητα σημεία του αυτοκινήτου. Για οριακές καταστάσεις υπάρχουν ειδικά «σκαλοπάτια» τα οποία προστατεύουν τους μαρσπιέδες από κακές συναναστροφές.
Η. Nερό.
Το πέρασμα του ποταμού είναι από τις πιο όμορφες προκλήσεις της εκτός δρόμου κίνησης. Ως συνήθως όμως ότι είναι προκλητικό είναι και επικίνδυνο. Ο κανόνας λέει ότι ποτέ δεν περνάμε ένα ποτάμι, αν δεν έχουμε περπατήσει πρώτα το πέρασμα. Τα ποτάμια κρύβουν παγίδες που μπορούν να... καταβροχθίσουν ένα αυτοκίνητο! Πολλές φορές ο οπτικός έλεγχος αρκεί να μας δείξει τα επικίνδυνα σημεία: όπου το ποτάμι είναι ήρεμο και το νερό δείχνει να μην κινείται, το βάθος είναι... αμέτρητο. Όπου δείχνει αγριεμένο το βάθος είναι μικρό. Αν αφρίζει, υπάρχουν πέτρες από κάτω. Επιλέγουμε λοιπόν την αγριεμένη οδό, την περπατάμε και αποφασίζουμε. Καλό είναι να εξετάσουμε την κατάσταση 1-2 μέτρα αριστερά και δεξιά από το πέρασμα. Αν το ποτάμι είναι ορμητικό, ο ανιχνευτής πρέπει να το εξερευνήσει δεμένος με ένα σκοινί από τη μέση. Ένα σκοινί που θα συγκρατούν οι υπόλοιποι από την όχθη.
Το ασφαλές βάθος είναι γύρω στους 50 πόντους . Λίγο πιο πάνω από το ύψος μιας κλασικής γαλότσας. Μέχρι το βάθος αυτό η εξάτμιση, η εισαγωγή αέρα και ο ανεμιστήρας του ψυγείου παραμένουν έξω από το νερό. Τα περισσότερα βέβαια τετρακίνητα μπορούν να περάσουν και πιό... βαθιά νερά, αλλά...
Στην περίπτωση αυτή πρέπει να εξασφαλίσουμε τη συνεχή κίνηση για πολλούς λόγους. Πρώτα από όλα για να αποφύγουμε την είσοδο νερού από την εξάτμιση. Σε δεύτερο πλάνο γιατί όταν το αυτοκίνητο κινείται σπάνια θα μπει νερό στην καλά σφραγισμένη καμπίνα και τελικά γιατί ένα αυτοκίνητο που κινείται δεν είναι εύκολο να παρασυρθεί από την ορμή του ποταμού. Προτιμούμε να κινούμαστε όχι κάθετα στη ροή, αλλά με μικρή γωνία αντίθετα με αυτή, ούτως ώστε το αυτοκίνητο να στραφεί παράλληλα με αυτή αν παρασυρθεί για ν' αποφύγουμε το τουμπάρισμα. Επιλέγουμε αργές σχέσεις και 1η ή 2η, ανάλογα με την ποιότητα του υπεδάφους. Καλό είναι να έχουμε τον ιμάντα ρυμούλκησης δεμένο στο αυτοκίνητό μας, καθώς είναι δύσκολο να ανακαλύψεις τον γάντζο κάτω από τα θολά νερά.
Αν η ροή είναι έντονη και πρέπει να περάσουμε οπωσδήποτε, το δέσιμο του αυτοκινήτου από τις όχθες είναι απαραίτητο. Ο οδηγός σε καμία περίπτωση δεν δένει τη ζώνη ασφαλείας και αφήνει ανοιχτά τα παράθυρα για να μπορεί να διαφύγει από αυτά αν ο ποταμός παρασύρει το αυτοκίνητο.
Είναι σημαντικό να μην αφήσουμε τον κινητήρα να σβήσει . Και εξίσου σημαντικό να μην προσπαθήσουμε να τον ξαναβάλουμε εμπρός αν σβήσει μόνος του. Αν έχει πάει νερό στους κυλίνδρους , από την εξάτμιση ή την εισαγωγή , θα δημιουργηθεί υδραυλική πίεση και θα στραβώσουν οι μπιέλες.
Αν παρόλη την προετοιμασία και τις προσπάθειες το αυτοκίνητο παρασυρθεί από το νερό, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να το εγκαταλείψουμε!!!
Μετά από ένα πέρασμα σε βαθύ νερό καλό είναι να ελέγξουμε την ποιότητα των λιπαντικών σε όλα τα μηχανικά μέρη. Αν έχουν γαλακτώσει, σημαίνει ότι έχει περάσει νερό και χρειάζεται άμεση αντικατάστασή τους.
