Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκείται από το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών. Η συστολική ("μεγάλη") και η διαστολική ("μικρή") πίεση δεν είναι δύο διαφορετικές πιέσεις, αλλά η ίδια πίεση την οποία μετράμε σε δύο φάσεις, της συστολής και της διαστολής της καρδιάς αντίστοιχα. Ανώτατες φυσιολογικές, για υγιή άτομα, τιμές θεωρούνται τα 140 mm Hg για τη συστολική και τα 90 mm Hg για τη διαστολή (14 και 9, όπως συνηθίζεται να το λέμε πιο απλά)!
Είναι χαρακτηριστικό πως περίπου το 20% του πληθυσμού του Δυτικού Κόσμου πάσχει από ήπια έως μέτρια αρτηριακή υπέρταση, η οποία δεν "κάνει" συμπτώματα. Ο μόνος τρόπος για να διαγνωστεί είναι ο τακτικός έλεγχος, κυρίως αν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό, αν είμαστε καπνιστές, αν έχουμε παραπανίσια κιλά κ.λ.π. Υπάρχει ο μύθος πως ο πονοκέφαλος αποτελεί ένα κοινό σύμπτωμα της υπέρτασης. Υπάρχει μία περίπτωση να ισχύει αυτό, πρόκειται όμως για σπάνιες και πολύ σοβαρές περιπτώσεις. Τέλος, όταν το πρήξιμο των κάτω άκρων προέρχεται από αυξημένη αρτηριακή πίεση, η κατάσταση του ασθενούς είναι ήδη σοβαρή, αφού είναι πιθανό να πρόκειται ακόμα και για καρδιακή ανεπάρκεια. Το τσεκ απ θεωρείται απαραίτητο για να προλαμβάνει κανείς ανάλογες καταστάσεις.
Η αρτηριακή υπέρταση χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες, στην ιδιοπαθή και τη δευτεροπαθή. Για την πρώτη δεν γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια της. Ενοχοποιούμε πολλούς παράγοντες και συστήματα, όπως τα νεφρά ή το αυτόνομο νευρικό σύστημα, τη σχετίζουμε με την κληρονομικότητα, αλλά ουσιαστικά δεν ξέρουμε τι την προκαλεί. Η ιδιοπαθής υπέρταση αφορά το 95 - 97% των περιπτώσεων. Το υπόλοιπο 3 -5% συνήθως συνδέεται με κάποιο όργανο (νεφρά, θυρεοειδής, επινεφρίδια κ.λ.π.), σχετίζεται με τη νεαρή ηλικία (συνήθως άτομα κάτω των 35 ετών) και απαιτεί ειδικές εξετάσεις. Η πίεση αυτή "πέφτει" όταν θεραπευτεί το πρόβλημα στο όργανο που την προκαλεί.
Ο σωστός και τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης θεωρείται επιβεβλημένος για να μπορούν να προληφθούν σοβαρά προβλήματα σε όργανα - στόχους (καρδιά, νεφρά, εγκέφαλος), τα οποία επηρεάζονται άμεσα από την αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Μελέτες δείχνουν πως η σωστή θεραπεία μπορεί να ελαττώσει τα εγκεφαλικά σε ποσοστό 70 - 80%, την καρδιακή ανεπάρκεια σε 40 - 50% και τα εμφράγματα σε ποσοστό 10%.
Δεν είναι εύκολο να χαρακτηρίσουμε ένα άτομο υπερτασικό, αφού ο καθένας μπορεί - για πολλούς λόγους - να ανεβάσει κάποια στιγμή υψηλή πίεση.
Υπερτασικός θεωρείται ένας άνθρωπος που έχει διαρκώς υψηλή πίεση, ακόμα και σε στιγμές ηρεμίας και χαλάρωσης.
Δεν είναι απαραίτητο ένας υπερτασικός να ξεκινήσει άμεσα φαρμακευτική αγωγή. Συνήθως παρακολουθείται για 3 έως 6 μήνες από τον γιατρό, αλλάζει κάποιες συνήθεις - σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του γιατρού- και απίρνει φάρμακα, αν δεν παρουσιαστεί βελτίωση. ¶μεση χορήγηση φαρμάκων συνιστάται στην περίπτωση που η πίεση είναι πολύ αυξημένη ή συνδυάζεται με άλλους παράγοντες κινδύνου (π.χ., κάπνισμα, παχυσαρκία, υψηλή χοληστερίνη, σακχαρώδης διαβήτης).
Η φαρμακευτική αγωγή που θα ξεκινήσει ένας υπερτασικός είναι εφ΄όρου ζωής και δεν θα πρέπει να αλλάζει ή να διακόπτεται αυθαίρετα από τον ίδιο τον ασθενή.
Η πίεση πρέπει να μετράται με προσοχή από τον γιατρό ή από άλλους (π.χ., συγγενείς, νοσοκόμα, φαρμακοποιό), μόνον αν έχουν εκπαιδευτεί ειδικά.
Η αρτηριακή υπέρταση συνδέεται άμεσα με καρδιακά νοσήματα, μεταξύ των οποίων και η στεφανιαία νόσος, με κύρια εκδήλωση το έμφραγμα.
Ένας υπερτασικός θα πρέπει να αποφύγει την κατανάλωση αλμυρών, να προσέχει την ποιότητα του φαγητού του, ακολουθώντας τους κανόνες της μεσογειακής διατροφής, και αν είναι υπέρβαρος να μειώσει το βάρος του.
Συνιστώνται η αερόβια άσκηση, το κολύμπι, ενώ επιβάλλονται η ελάττωση του αλκοόλ και η διακοπή του καπνίσματος!
